Een échte (echt)scheiding, of scheiden van tafel en bed?

Over scheiden van tafel en bed bestaat veel verwarring. Veel mensen zeggen dat ze van tafel en bed zijn gescheiden om aan te duiden dat ze wel al uit elkaar zijn, maar nog niet officieel gescheiden. Scheiden van tafel en bed is echter een officiële echtscheidingsprocedure die net zo verloopt als een gewone echtscheiding, met slechts twee – maar wel wezenlijke – verschillen ten opzichte van een ‘echte’  echtscheiding:

  • na een scheiding van tafel en bed  is het niet mogelijk om opnieuw met iemand anders te trouwen;
  • na een scheiding van tafel en bed blijven jullie allebei in principe gerechtigd tot (een deel van) elkaars pensioen, ook van dat deel dat na de scheiding van tafel en bed wordt opgebouwd. 

Scheiden van tafel en bed komt tegenwoordig nog maar zelden voor. Ik heb het in mijn praktijk maar een paar keer meegemaakt. Een paar keer speelden religieuze motieven een rol, een andere keer wilde de man ervoor zorgen dat de vrouw, mocht hij eerder dan haar komen te overlijden, nog iets van extra inkomsten zou hebben vanuit zijn opgebouwde pensioen om beter voor de kinderen te kunnen zorgen.

Het is destijds vooral ingevoerd voor gelovige mensen die een echtscheiding zagen als iets dat niet kon of hoorde.

Overigens kan je na een scheiding van tafel en bed – na een periode van drie jaar – ook nog een echte echtscheiding aanvragen. Het is dus niet zo dat je na een scheiding van tafel en bed nooit meer met iemand anders zou kunnen trouwen. 

Gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden?

Wat is het verschil tussen gemeenschap van goederen en huwelijkse voorwaarden?

Een van de eerste vragen die een advocaat of mediator je zal stellen als jullie zijn getrouwd is: hoe bent u getrouwd? Daar bedoelt hij/zij niet mee of je in een koets of witte jurk bent getrouwd, maar of je in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden (of partnerschapsvoorwaarden bij een geregistreerd partnerschap) bent getrouwd. Hoe je bent getrouwd heeft namelijk consequenties voor de verdeling van jullie geld, schulden en bezittingen bij een echtscheiding (of overlijden).

Als je in Nederland bent getrouwd, zijn er grofweg drie mogelijkheden, elk met hun eigen gevolgen.

Huwelijkse voorwaarden

Je bent dan voordat je ging trouwen samen bij de notaris bent geweest om huwelijkse voorwaarden op te stellen. Als je niet meer weet of je dat zo hebt gedaan, is het geen drama. Via het huwelijksgoederenregister kan je advocaat of mediator achterhalen of je op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd en kan via de notaris een kopie van je huwelijkse voorwaarden opvragen.

Wat zijn de gevolgen van huwelijkse voorwaarden?

Wat precies de gevolgen ervan zijn, staat in de huwelijkse voorwaarden zelf. Er zijn verschillende variaties, maar in hoofdlijnen komt het vaak op het volgende neer:

  • Het vermogen en de spullen die voor het huwelijk van jou waren, blijven van jou
  • Het vermogen dat je tijdens het huwelijk hebt opgebouwd en de spullen die je aantoonbaar zelf hebt betaald, blijven ook van jou.
  • De spullen waarvan niet meer valt te bewijzen wie ze heeft betaald en geld op gemeenschappelijke rekeningen wordt 50/50 verdeeld.
  • Tijdens het huwelijk dragen beide echtgenoten procentueel evenveel van hun inkomen bij aan de kosten van de huishouding.  Als een van jullie teveel of onvoldoende heeft betaald, kan er vaak (een deel) verrekend worden.

Beperkte gemeenschap van goederen

Als je niet naar de notaris bent gegaan en op of na 1 januari 2018 bent getrouwd, dan ben je automatisch in beperkte gemeenschap van goederen getrouwd.

Wat zijn de gevolgen van beperkte gemeenschap van goederen?

Als je in beperkte gemeenschap van goederen bent getrouwd betekent dat:

  • Alles wat van jou was voordat je ging trouwen van jou blijft (mits je kunt aantonen dat het van jou is)
  • Alles wat jullie tijdens het huwelijk hebben opgebouwd aan bezit en vermogen 50/50 moet worden verdeeld.
  • Eén uitzondering: als je schenkingen of erfenissen hebt gekregen met een zogenaamde uitsluitingsclausule. De schenker of erflater (dat is de overledene) heeft dan bij de schenking of in het testament uitdrukkelijk vermeld dat de schenking of erfenis nooit in handen mag komen van je partner.
  • Er is nog één andere weinig voorkomende uitzondering en dat zijn de zogenaamde verknochte goederen. Letselschade vergoedingen en invaliditeitsuitkeringen vallen daar bijvoorbeeld onder. Die blijven van degene die daar recht op heeft (gehad).

Algehele gemeenschap van goederen

Je bent in algehele gemeenschap van goederen getrouwd als je:

  • Voor 1 januari 2018 met elkaar bent getrouwd en niet naar de notaris gegaan; of
  • Op of na 1 januari 2018 met elkaar bent getrouwd en bij de notaris uitdrukkelijk hebt laten vastleggen dat je in algehele gemeenschap van goederen trouwt. Dus ook dan heb je huwelijkse voorwaarden gemaakt, alleen zijn dit geen beperkende voorwaarden, maar juist verruimende voorwaarden.

Wat zijn de gevolgen van algehele gemeenschap van goederen?

  • De hoofdregel is dat alles wat jullie hebben, van jullie samen is. Het maakt niet uit of iets op jouw naam staat of van je ex.

Dus zelfs als je ex een huis had gekocht voordat jullie gingen trouwen en het alleen maar op zijn of haar naam staat, is de helft van het huis toch ook van jou. Hetzelfde geldt voor bankrekeningen, auto’s etc. Als je uit elkaar gaat moet dus alles 50/50 verdeeld worden, ook als de ene veel meer heeft ingebracht dan de ander.

  • De enige uitzonderingen zijn, net zoals bij de beperkte gemeenschap van goederen:  als je schenkingen of erfenissen hebt gekregen met een zogenaamde uitsluitingsclausule of als er verknochte goederen zijn. Wat nu als je in het buitenland  bent getrouwd?

Ben je in het buitenland getrouwd? Dan nog kun je in de meeste gevallen wel in Nederland scheiden. Maar of de Nederlandse regels over de verdeling van jullie vermogen en schulden van toepassing zijn, hangt af van meerdere factoren. Als de Nederlandse regels niet van toepassing zijn, hanteert de Nederlandse rechter de regels van het land waarin jullie zijn getrouwd.

Een goede echtscheidingsadvocaat of mediator vinden

Hoe vind ik een goede echtscheidingsadvocaat of mediator?

VFas Keurmerk

Een aantal echtscheidingsadvocaten hebben een soort van ‘keurmerk’.  Zij zijn lid van de vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS).  Ze hebben een aanvullende opleiding van de vFAS gevolgd en zijn meestal technisch zeer goed onderlegd. Dat komt wel met een prijskaartje. Ik zou zelf een vFAS advocaat alleen echt aanraden op het moment dat er financieel veel te verdelen valt: heb je te maken met BV’s en Holdingconstructies, vastgoed in het buitenland en dat soort zaken, dan zou ik zeker een vFAS advocaat aanraden.

Het betekent niet dat de andere echtscheidingsadvocaten niet goed zijn. Niet iedereen heeft namelijk zin en tijd om nog drie jaar extra opleiding te doen naast het werk om het vFas keurmerk te krijgen en jaarlijks contributie te betalen.

Locatie wil ook niet altijd alles zeggen. Een advocaat of mediator in een mooi kantoor is niet per se beter dan eentje in een wat shabby deellocatie. 

Via via een advocaat of mediator vinden

Maar hoe vind je dan een goede advocaat of mediator? Het makkelijkste is om eens om je heen te vragen. Je zult vast wel mensen in je omgeving kennen die al zijn gescheiden. Vraag naar hun advocaat of mediator en naar hun ervaring ermee. Vraag, als iemand met ieder eigen advocaat is gescheiden,  ook naar de advocaat van hun ex, hoe die op hun over kwam. Misschien vonden ze die wel beter!

Specialisatie personen- en familierecht

Als dit allemaal niets helpt, begin dan maar met het bekijken van een aantal websites van advocatenkantoren en mediators bij jou in de buurt. Je zult er namelijk af en toe op gesprek moeten komen en het is dan wel handig als je niet te ver hoeft te reizen. Als je ziet dat een advocaat of mediator zich bezig houdt met veel verschillende rechtsgebieden, kun je beter even verder kijken. Die is dan waarschijnlijk niet echt gespecialiseerd in personen- en familierecht. Zoek een advocaat of mediator die van het personen- en familierecht zijn of haar corebusiness heeft gemaakt. 

Vraag een gratis intake om te kijken of er een klik is

Het is verder ook belangrijk dat je een klik hebt met je advocaat of mediator. Zonder klik geen vertrouwen en zonder vertrouwen geen goede rechtsbijstand. Vraag of je voor een gratis intake mag komen. Mag dat niet, is dat een rode vlag: deze advocaat of mediator is meer geïnteresseerd in geld verdienen dan in rechtsbijstand verlenen.

Naast een klik is het belangrijk dat de advocaat of mediator tijd voor je heeft. Veel advocaten en mediators hebben het heel druk en dat betekent dat ze vaak moeilijk bereikbaar zijn en herhaaldelijk uitstel moeten vragen tijdens een procedure. Vraag dus op de man/vrouw af hoe druk de persoon het heeft en of jouw zaak er echt wel bij past.  De advocaat of mediator zal niet gauw zeggen dat hij/zij geen tijd heeft, maar uit zijn of haar antwoord kun je wel opmaken of er ruimte is. Er is een verschil tussen: ‘ik maak wel tijd voor u’ en ‘ik heb alle tijd voor u’.

Het financiële plaatje

Vraag tot slot naar het uurtarief en of ze (indien voor jou van toepassing) ook toevoegingen doen. Er zitten grote verschillen in. Als je eigen inkomsten en vermogen bescheiden zijn, heb je in de meeste gevallen recht op gefinancierde rechtsbijstand (‘een toevoeging’ heet dat in het jargon). Sommige advocaten staan hun cliënten niet op basis van een toevoeging bij. Voorkom verrassingen en check bij de site van de Raad voor Rechtsbijstand of je voor een toevoeging in aanmerking komt. In dat geval betaal je alleen een vaste eigen bijdrage aan je advocaat of mediator. Let op: als je gaat scheiden wordt je door de Raad voor Rechtsbijstand als alleenstaande gezien en wordt er alleen naar jouw eigen inkomen en vermogen gekeken.

Laat jouw echtscheidingscoach meekijken

Als je onzeker bent of je wel in goede handen bent bij je advocaat of als je samen met je ex één advocaat of mediator hebt is het verstandig om iemand te laten meekijken op de achtergrond. Zo weet je zeker dat jouw belangen goed worden behartigd. Jouw echtscheidingscoach kan jou daar mee helpen.